Απόφαση 479/2009
Δημοσιεύθηκε στις 31 – 08 – 2009
Και κοινοποιήθηκε στις 30 – 09 – 2009
(Απόσπασμα)
ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ
Επειδή Α) κατά το άρθρο 94 παρ. 1 και 3 του ισχύοντος Συντάγματος, στο ΣτΕ και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια υπάγονται οι διοικητικές διαφορές, όπως ο νόμος ορίζει,.. και σε ειδικές περιπτώσεις, προκειμένου να επιτυγχάνεται η ενιαία εφαρμογή της αυτής νομοθεσίας, μπορεί να ανατεθεί με νόμο η εκδίκαση κατηγοριών ιδιωτικών διαφορών στα διοικητικά δικαστήρια ή κατηγοριών διοικητικών διαφορών ουσίας στα πολιτικα δικαστήρια. Με το άρθρο 1 του ν. 1406/1983 έχουν υπαχθεί στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων οι διοικητικές διαφορές ουσίας από τις οποίες αναφέρονται από το ίδιο άρθρο ενδεικτικώς ορισμένες περιπτώσεις. Έχει γίνει δεκτό ότι διοικητική διαφορά ουσία υπαγόμενη στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια δημιουργείται και από την αστική ευθύνη του Δημοσίου, των ΟΤΑ και των άλλων ν.π.δ.δ. όταν αφορά αποζημίωση για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων τους κατά τα άρθρα 105-106 ΕισΝΑΚ και μάλιστα όχι μόνο όταν η ζημιογόνος πράξη ή παράλειψη συνιστά έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξης ή παράλειξη έκδοσης τέτοιας πράξης αντίστοιχα, αλλά και όταν η ζημιογόνος πράξη ή παράλειψη των οργάνων του δημοσίου ή κάποιου ν.π.δ.δ. αφορά απλή υλική ενέργεια ή παράλειψη επιβαλλόμενης υλικής ενέργειας αυτών που έλαβε χώρα σε συνάρτηση με την οργάνωση και τη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας ή εξαιτίας τους και εφόσον δεν συνδέεται με την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας του Δημοσίου και το υπαίτιο όργανο δεν ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων (βλέπε ΑΕΔ 5/1995 ΕλλΔνη 1995, 562). Περαιτέρω επί παράνομης υλικής ενέργειας ή παράλειψης επιαβαλλόμενης υλικής ενέργειας οργάνων του Δημοσίου ή ν.π.δ.δ., η οποία έλαβε χώρα σε συνάρτηση με την οργάνωση και τη λειτουργία της δημόσιας υπηρεσίας (ή εξαιτίας τους) και η οποία δεν συνδέεται με την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας του Δημοσίου, ούτε σε αυτή το υπαίτιο όργανο ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων, η φύση της διαφοράς ως διοικητικής διαφοράς ουσίας καθώς και η συνακόλουθη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων διατηρούνται μόνον εφόσον ο νόμος οργανώνει κατά τέτοιο τρόπο τη δικονομική προστασια του πολίτη, ώστε το αίτημά του ενώπιον του Δικαστηρίου να είναι η καταψήφιση σε παροχή (όπως λ.χ. η απαίτηση αποζημιώσεως κατ΄άρθρα 105-16 ΕισΝΑΚ) ή η αναγνώριση δικαιώματος ή έννομης σχέσης που αναφέρονται στο δημόσιο δίκαιο (βλ. ΑΕΔ 1/1191 ΕλλΔνη 32, 1480). Επομένως όταν με την υλική πράξη των οργάνων του δημόσια προσβάλλεται ιδιωτικό δικαίωμα που δεν έχει περιουσιακό χαρακτήρα και οι αξιώσεις που δίδει ο νόμος προς προστασία του είναι η άρση της προσβολής και η παράλειψη αυτής στο μέλλον (και όχι καταψήφιση σε παροχή περιουσιακή), τότε δεν υπάρχει διοικητική διαφορά ουσίας με την ανωτέρω έννοια ούτε και η δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, αλλά η υπόθεση ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, εκ των οποίων έχουν υλική αρμοδιότητα επί μεν τακτικής αγωγής το Πολυμελές Πρωτοδικείο βάσει της γενικής εκ του άρθρου 18 ΚΠολΔ αρμοδιότητάς του, εξαιρουμένων των υποθέσεων που έχουν ειδικώς υπαχθεί στην εξαιρετική αρμοδιότητα άλλου δικαστηρίου (λ.χ. Ειρηνοδικείου στις περιπτώσεις του άρθρου 15 αριθμ. 5 και 6 του ΚΠολΔ), επί δε αιτήσεως για λήψη ασφαλιστικών μέτρων το Μονομελές Πρωτοδικείο κατ’ άρθρο 683 παρ. 1 ΚΠολΔ, (βλ. ΠπρΑθ 1026/94 Αρχν 95, 59, ΜπρΑθ 10691/97 Δ.3/97, 379 Μ.Πρ.Κορ 4058/2006 αδημ., Μ.Πρ.Καλαμ. 109/2003 ΝοΒ 2004, 1246, Μ.Πρ.Ρεθυμν. 539/2001 Νόμος, Δαγκτόγλου, Γενικό Διοικητικό Δίκαιο, έκδοση 1977, σελ. 86, Κεραμέα – Κουδόλη –Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, άρθρο 1 παρ. 7).
Β) Περαιτέρω κατά το άρθρο 57 του ΑΚ «όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητα του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον.. Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται». Επιπλέον στην περίπτωση τέτοιας προσβολής μπορεί να επιδικασθεί υπέρ του προσβληθέντος και σε βάρος του υπαιτίου και χρηματική ικανοποιήση λόγω ηθικής βλάβης (άρθρο 59ΑΚ). Το εν λόγω ιδιωτικό δικαίωμα – πλαίσιο με επί μέρους αυτοτελείς εκφάνσεις που αποτελούν ειδικότερα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην ελευθερία, το δικαίωμα στην τιμή κ.ο.κ. (βλ. Καράκωστα, Περιβάλλον και Δίκαιο, έκδοση 2000, σ. 172). Η προσωπικότητα του ανθρώπου γεννάται και αναπτύσσεται ακώλυτα μέσα σε ένα ζωτικό χώρο που αποτελείται κατ’ αρχήν από τα εκτός συναλλαγής πράγματα, δηλαδή κατά το άρθρο 966 ΑΚ: α) τα κοινά σε όλους (ο ατμοσφαιρικός αέρας και η θάλασσα), β) τα κοινόχρηστα (όπως κατά την ενδεικτική απαρίθμηση του άρθρου 967 ΑΚ, τα ελευθέρως και συνεχώς ρέοντα νερά, οι δρόμοι, οι πλατείες, οι αιγιαλοί κλπ) και γ) τα προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών. Στην έννοια του αναγκαίου στην ανθρώπινη προσωπικότητα ζωτικού χώρου εντάσσονται και άλλα περιβαλλοντικά αγαθά μη υπαγόμενα εκ πρώτης όψεως στις ανωτέρω κατηγορίες, όπως είναι η αισθητική του τοπίου, η προσήκουσα πολεοδομική ανάπτυξη με σεβασμό στο φωτισμό, τον αερισμό και την παραδοσιακή αισθητική των οικισμών κλπ (βλ. ΜπρΝαξ 58/89 αδημ. και Καράκωστα, ο.π. σ. 174). Η ακώλυτη απόλαυση της χρήσης και της ωφέλειας των αγαθών που συναποτελούν το ζωτικό περιβαλλοντικό χώρο συνιστά αυτοτελή έκφανση του δικαιώματος της προσωπικότητας που προστατεύεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων προς 57 και 559 του ΑΚ (βλ. τον ίδιο, ό. π, σ. 172). Προσβολή της ειδικότερης αυτής πλευράς του δικαιώματος επί της προσωπικότητας επέρχεται όταν διαταράσσεται στοιχείο του ζωτικού χώρου από τα ανωτέρω αναφερόμενα κατά τέτοιο τρόπο (συνηθέσετρος τρόπος η ρύπανση) ώστε είτε: α) καταργείται εξ ολοκλήρου ή αλλοιώνεται η κοινή ωφέλεια που πηγάζει από τη χρήση του συγκεκριμένου αγαθού, είτε β) καθίσταται αδύνατη η χρήση του στοιχείου αυτού ή άλλου συνδεομένου προς αυτό (βλ. ΑΠ 286/87 ΕλλΔνη 29, 1365 και Καράκωστα, ό.π., σ. 173 και 176). Τέτοια προσβολή είναι απαγορευμένη κατά το άρθρο 57 ΑΚ και αναδίδει τις εκεί καθοριζόμενες αξιώσεις εφόσον είναι παράνομη και τούτο συμβαίνει σε οποιαδήποτε κοινωνικά απρόσφορη επέμβαση στην σφαίρα του συγκεκριμένου κάθε φορά αγαθού, η οποία λαμβάνει χώρα χωρίς προς τούτο δικαίωμα ή με την άσκηση μεν δικαιώματος που όμως είτε είναι μικρότερης σπουδαιότητας από το προσβαλλόμενο είτε ασκείται υπό περιστάσεις που καθιστούν την άσκησή του καταχρηστική κατ’ άρθρο 281 ΑΚ και 25 παρ. 3 Σ. (ΕφΑθ 1688/98 ΕλλΔνη 39, 667, 12154/90 ΕλλΔνη 32, 1673 και Καράκωστα, ό.π. σ. 177-178). Δηλαδή δεν απαιτείται να είναι η προσβάλλουσα το αγαθό συμπεριφορά απαγορευμένη από ειδική διάταξη νόμου αλλά αρκεί το ότι είναι βλαπτική και κοινωνικά απρόσφορη και μόνο. Εντούτοις στην περίπτωση διαχείρισης στερεών αποβλήτων (απορριμμάτων) τυχόν προκαλούμενη καθ’ οιονδήποτε τρόπο ρύπανση αποτελεί όχι απλώς κοινωνικά απρόσφορη συμπεριφορά αλλά και παράνομη, ως αντικείμενη στα άρθρα 12 παρ. 1 και 5 του ν. 1650/1986 που προβλέουν ότι «η διαχείριση πρέπει να γίνεται με τρόπο που να μη δημιουργεί κίνδυνο ούτε υποβάθμιση του περιβάλλοντος» και «απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων» και 29 του ίδιου νόμου που προβλέπει ότι «οποιοσδήποτε προκαλεί ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος ευθύνεται σε αποζημίωση…», και στις διατάξεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης υπ’ αριθμ. 50910/2727/2003 (ΦΕΚ Β΄1909/2003 «περί μέτρων και όρων για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων κ.λ.π.», που εκδόθηκε για να εφαρμόσει στην Ελλάδα τις 75/442/1975 και 91/156/1991 οδηγίες της ΕΟΚ. Η παράνομη προσβολή δεν απαιτείται να είναι επιπλέον και υπαίτια (βλ. Καράκωστα, ό.π., με τις εκεί περαιτέρω παραπομπές). Την αγωγή ή την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων νομιμοποιείται να ασκήσει ο χρήστης του συγκεκριμένου στοιχείου του ζωτικού χώρου του περιβάλλοντος, που υπέστη την προσβολή, δηλαδή το πρόσωπο που βρίσκεται σε τοπική σχέση με το συγκεκριμένο περιβαλλοντικό αγαθό που φέρεται να υπέστη βλάβη (βλ. Βαθρακοκοίλη, ΕΡΝΟΜΑΚ, άρθρο 57 παρ. 42). Τέτοιο πρόσωπο μπορεί να είναι το φυσικό πρόσωπο, το οποίο μόνο μπορεί να τρωθεί στην προσωπικότητά του από ενέργειες ρύπανσης του περιβάλλοντος, όχι δε και νομικό πρόσωπο, στο οποίο αναγνωρίζεται βέβαια αξίωση για την προστασία του δικαιώματός του στην προσωπικότητα, αλλά σε εκφάνσεις αυτής που ενυπάρχουν στο νομικό πρόσωπο όπως είναι η πίστη, η υπόληψη, το επάγγελμά του, το μέλλον του και τα λοιπά άυλα αγαθά που του αναγνωρίζονται και είναι σύμφυτα με την ιδιότητά του ως νομικού προσώπου (πρ βλ. ΕφΑθ 6338/81 ΝοΒ29, 1412, ΠΠρΑθ10098/91 ΕλλΔ/νη 33,1505).
Γ) Σύμφωνα με το άρθρο 692 παρ. 4 ΚΠολΔ, «Τα ασφαλιστικά μέτρα δεν πρέπει να συνίστανται στην ικανοποίηση του δικαιώματος, του οποίου ζητείται η εξασφάλιση ή η διατήρηση». Ο απαγορευτικός αυτός κανόνας ισχύει κατά βάση στην προσωρινή ρύθμιση καταστάσεως, αφού στις λοιπές περιπτώσεις ασφαλιστικών μέτρων, με εξαίρεση την προσωρινή επιδίκαση απαιτήσεως, δεν ανακύπτει πρακτικά κίνδυνος ικανοποιήσεως του ασφαλιστικού δικαιώματος. Περαιτέρω γίνεται δεκτό ότι επί ρυθμίσεως διαρκών (συμβατικών ή νόμιμων) ενοχών για παροχή ή παράλειψη (τέτοια είναι και η υποχρέωση παραλείψεως προσβολής της προσωπικότητας με τη ρύπανση του περιβάλλοντος) είναι συνήθως δυνατή η προσωρινή ρύθμιση της καταστάσεως χωρίς αυτό να συνιστά ολοκληρωτική ικανοποίηση του αντίστοιχου δικαιώματος, γιατί ικανοποιούνται μερικότερες μόνον εκδηλώσεις της όλης έννομης σχέσεως, αφού η ρύθμιση που διατάσσεται έχει προσωρινή ισχύ και έτσι υπολείπεται χρονικά της διαρκούς ενοχής, την οποία ρυθμίζει (Κ.Μπέης, Πολ.Δικ. V σελ. 776, 834, ΜονΠρωτΑθ 1347/1989 Δίκη 1989, σλ. 319, ΜονΠρωτΑθ 15611/1989 Δίκη 1990, σελ. 874, ΝομΠρωτΑθ 16255/1989 ΕλΔ 1990, σελ. 1546, ΜονΠρωτΘεσ 12162/1993, Αρμ 1994 σελ. 182, βλ περιπτωσιολογία σε Κεραμόα/Κονδύλη/Νίκα (Κράνης) ΕρμΚ.Πολ, 2000, άρθρα 731-732, αριθμ. 5). Ωστόσο και σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να ελέγχεται αν τα ζητούμενα ασφαλιστικά μέτρα οδηγούν τελικά σε ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώματος, αποτέλεσμα που υπάρχει όταν προκαλούν μόνιμες συνέπειες που ματαιώνουν τον πρακτικό σκοπό της κύριας δίκης, λύνοντας στην ουσία οριστικά τη διαφορά, δηλαδή συνέπειες που συνιστούν πλήρη ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώματος και οι οποίες δεν μπορούν να ανατραπούν αν υπάρξει αντίθετη οριστική κρίση είτε η ανατροπή τους απαιτεί σημαντικές δαπάνες και ιδιαίτερες ενέργειες ή και την (αβέβαιη) σύμπραξη του αντιδίκου (Δημ. Κράνης, Λειτουργικές δομές ασφαλιστικών μέτρων, Δίκη 2003, σελ. 679 επ., ιδίως σελ. 682-683). Συνεπώς, η γραμματική διατύπωση του ΄άρθρου 692 παρ. 4 ΚΠολΔ έχει το νόημα ότι απαγορεύεται η διαμέσου αυτής της προσωρινής θέσης σε λειτουργία της εριζόμενης έννομης σχέσης δημιουργία αμετάκλητων ή δυσχερώς ανατρέψιμων καταστάσεων, αν στην κύρια διαγνωστική δίκη.
Στην προκείμενη περίπτωση, οι αιτούντες εκθέτουν στην υπό κρίση αίτησή τους, ότι ο πρώτος των καθ’ ων Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του οποίου Δήμαρχος και νόμιμος εκπρόσωπος είναι ο δεύτερος των καθ’ ων, λειτουργεί παράνομα κατά τα τελευταία σαράντα έτη σε χώρο ιδιοκτησίας του, που περιγράφεται στην αίτηση, χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ), στον οποίο εναποθέτει τα αστικά απορρίμματα των δημοτών του, τα οποία ακολούθως θάβονται με χώμα και καίγονται προκαλώντας σοβαρή ρύπανση στον αέρα, στη γη και στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής, στην οποία οι αιτούντες έχουν τι κατοικίες τους και τις αγροτικές καλλιέργειές τους. Παράλληλα στο ΧΑΔΑ Σπάρτης έχουν κατασκευαστεί εδαφικές εσοχές, μέσα στις οποίες γίνεται εναπόθεση της λυματολάσπης του βιολογικού καθασριμού της Δ.Ε.Υ.Α. Σπάρτης, πλήν όμως το τελευταίο διάστημα, λόγω ρήγματος στις εν λόγω εσοχές, δημιουργήθηκε διάχυση της λυματολάσπης στο έδαφος, με αποτέλεσμα να προκληθεί ρύπανση στον ποταμό Ευρώτα. Περαιτέρω οι αιτούντες, αφού επικαλούνται παράνομη προσβολή του δικαιώματος στην προσωπικότητάς τους από τις ενέργειες αυτές και επείγουσα περίπτωση, ζητούν να ληφθούν ασφαλιστικά μέτρα ρύθμισης της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί και συγκεκριμένα: α) Να διαταχθεί η προσωρινή παύση της λειτουργίας του ΧΑΔΑ Σπάρτης, β) να απαγορευθεί η εγκατάσταση στο ΧΑΔΑ Σπάρτης μονάδας δεματοποιητή και η εναπόθεση στο χώρο του ΧΑΔΑ δεματοποιηθέντων απορριμμάτων, γ) να απαγορευθεί η εναπόθεση στο χώρο του ΧΑΔΑ Σπάρτης της λυματολάσπης που παράγεται από το βιολογικό καθαρισμό Σπάρτης, δ) να υποχρεωθούν οι καθ’ ων να προβούν σε κάθε νόμιμη ενέργεια για την κατάσβεση της πυρκαγιάς που ξέσπασε το Δεκέμβριο 2008 στο ΧΑΔΑ και να τον περιφρουρούν καταλλήλως για να αποφευχθεί επανάληψη της πυρκαγιάς και ε) να απειληθεί σε βάρος των πρώτου, τρίτου και τέταρτου των καθ’ ων χρηματική ποινή και σε βάρος των δευτέρου και τρίτου των καθ’ ων προσωπική κράτηση για κάθε μελλοντική προσβολή του δικαιώματός τους. Η αίτηση, όπως αναφέρθηκε στη μείζονα σκέψη που προηγήθηκε, ασκήθηκε παραδεκτά στο Δικαστήριο τούτο, που έχει δικαιοδοσία και είναι υλικά αρμόδιο να τη δικάσει (άρθρα 22, 683 ΚΠολΔ), κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρ. 686 επ. ΚΠολΔ), είναι δε νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις που προαναφέρθηκαν και σ’ αυτές των άρθρων 731,732 και 947 ΚΠολΔ, πλήν του υπό στοιχ. β΄αιτήματος, το οποίο δεν είναι νόμιμο και πρέπει να απορριφθεί, διότι όπως προκύπτει από το άρθρο 682 ΚΠολΔ, ασφαλιστικά μέτρα διατάσσονται μόνο για γενημένα δικαιώματα, έστω και αν αυτά τελούν υπό αίρεση ή προθεσμία (βλ. Μον.Πρ.Λαρ. 535/200 ΑρχΝ 2000,252, Μον.Πρ.Χαλκ. 695/1993 ΕλλΔνη1994, 194 και εκεί παραπομπές στη νομολογία). Μέχρι όμως την ημεροχρονολογία συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο (10-4-2009), κατά το ιστορικό της αίτησης, δεν είχε ακόμη εγκατασταθεί και λειτουργήσει ο δεματοποιητής στον επίδικο χώρο. Συνεπώς το δικαίωμα, το οποίο περιγράφουν στην αίτηση οι αιτούντες και του οποίου επιδιώκουν την εξασφάλιση, δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Ας σημειωθεί ότι οι αιτούντες δεν επικαλούνται καμία από τις περιπτώσεις προληπτικής παροχής δικαστικής προστασίας του άρθρου 69 ΚΠολΔ. Επομένως, κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη, η αίτηση πρέπει να εξεταστεί κατ’ ουσίαν.
Από τις διατάξεις των άρθρων 80,81 και 686 παρ. 6 ΚΠολΔ προκύπτει ότι κάθε τρίτος που έχει έννομο συμφέρον δύναται να παρέμβει στη δίκη των ασφαλιστιών μέτρων και καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής, πρόσθετα υπέρ κάποιου των κύριων διαδίκων. Η παρέμβαση αυτή, εφόσον ο νόμος δεν κάνει διάκριση μεταξύ κύριας ή πρόθεστης, δύναται να ασκηθεί και προφορικά ενώπιον του μονομελούς πρωτοδικείου ή ειρηνοδικείου με δήλωση στο ακροατήριο και δεν απαιτείται ξεχωριστό δικόγραφο λόγω του κατεπείγοντος. Στην προκείμενη περίπτωση, το ν.π.ι.δ. με την επωνυμία «Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης – Αποχέτευσης Σπάρτης», που εδρεύει στη Σπάρτη, με δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου του, η οποία καταχωρίστηκε στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά, επικαλούμενο έννομο συμφέρον, ασκεί πρόσθετη παρέμβαση υπέρ των καθ’ ων και ζητεί την απόρριψη της αίτησης. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται παραπάνω, η πρόσθετη αυτή παρέμβαση είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 80 και 686 ΚΠολΔ. Συνεπώς πρέπει να ερευνηθεί κατ’ ουσίαν και να συνεκδικαστεί με την αίτηση λόγω της μεταξύ τους συνάφειας (άρθρα 31, 246, 285 σε συνδυασμό με το άρθρο 686 ΚΠολΔ).
Από την ανωμοτί κατάθεση του τρίτου των καθ’ ων και τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων Εμμανουήλ Φριντζήλα, Χρήστου Πλειώτα, Χρήστου Κανακάκου και Ελένης-Μαργαρίτας Μουρελάτου, που εξετάστηκα στο ακροατήριο, οι οποίες περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρούσα απόφαση πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης του Δικαστηρίου τούτου, όλα τα προσκομιζόμενα από τους διαδίκους έγγραφα και τους ισχυρισμούς τους, που ανέπτυξαν προφορικά και με τα σημειώματα οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους, πιθανολογήθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Με την υπ’ αριθμ. 1369/26-1-1979 απόφαση του Νομάρχη Λακωνίας επιτράπηκε στον πρώτο των καθ’ων να διαθέτει τα απορρίμματα των δημοτών του σε έκταση εμβαδού 190 στρεμμάτων περίπου, που βρίσκεται στη θέση «ΠΡΟΒΑΤΟΜΑΝΔΡΑ» του Δημοτικού Διαμερίσματος Αφυσσού του Δήμου Σπαρτιατών, η οποία ανήκει κατά κυριότητα στον πρώτο των καθ’ ων. Με την απόφαση αυτή ορίστηκε ότι η διάθεση των απορριμμάτων θα γίνεται με απλή απόρριψη αυτών. Ακολούθως με την οδηγία 75/442/ΕΟΚ «περί των στερεών αποβλήτων» και το Ν. 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» και ιδίως το άρθρο 12 παρ. 1 και 5 αυτού απαγορεύτηκε ουσιαστικά η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων, η οποία έτσι έγινε παράνομη πράξη. Στη συνέχεια εκδόθηκε νέα αυστηρότερη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η υπ’ αριθμ. 91/156/1991 και σε εκτέλεση αυτής και του Ν. 1650/1986 εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 69728/824 ΦΕΚ Β΄358/1996 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, Γεωργίας, Εμπορικής Ναυτιλίας, Υγείας και Πρόνοιας και Δημόσιας Τάξης, με την οποία ορίστηκαν τα μέτρα και οι όροι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Συγκεκριμένα απαγορεύτηκε και πάλι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων να γίνεται με ανεξέλεγκτη απόρριψη αυτών (άρθρο 5) και ορίστηκε ότι αυτή πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο άμεσα ή έμμεσα η υγεία των ανθρώπων και ότι δεν θα χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν το περιβάλλον (άρθρο 4). Ο σχεδιασμός της διαχείρισης των στερεών απορριμμάτων με τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών και ιδίως Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α.) ανατέθηκε στα Συμβούλια Περιοχής ή τους Συνδέσμους διαχείρισης αποβλήτων ή στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και μόνο υπό προϋποθέσεις στις οικείες Περιφέρειες (άρθρο 9). Η εφαρμογή του συστήματος αυτού παρουσίασε μεγάλη δυσκολία και καθυστερήσεις στην πράξη, γιατί οι τοπικές κοινωνίες, ενόψει των αντιτιθέμενων συμφερόντων, δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν για τους χώρους που θα έπρεπε να επιλέγουν ως ΧΥΤΑ, με αποτέλεσμα τελικά η Ελλάδα να καταδικαστεί το έτος 2000 σε χρηματική ποινή για κάθε ημέρα καθυστέρησής της να συμμορφωθεί στις ανωτέρω οδηγίες, ως προς την απόρριψη αποβλήτων στις εκβολές του χειμάρρου Κουρουπητού Χανιών και να επαπειλούνται και νέες κυρώσεις εις βάρος της. Για να αποφευχθούν οι κυρώσεις αυτές εκδόθηκε νέα Υπουργική Απόφαση των ανωτέρω Υπουργών με αριθμό 50910/2727/ΦΕΚ 1909Β/22-12-2003, η οποία αντικατέστησε την προηγούμενη Απόφαση του 1996 και όρισε πλέον μεταξύ άλλων τροποποιήσεων την περιφέρεια ως αρμόδιο όργανο κατάρτισης του περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης στερεών Αποβλήτων (Π.Ε.Σ.Δ.Α.) για να μπορέσει να ξεφύγει το θέμα από το επίπεδο των τοπικών αντιπαραθέσεων. Περαιτέρω, παρά το γεγονός ότι συστήθηκε σύνδεσμος για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων του Νομού Λακωνίας, δεν προχώρησαν ουσιαστικά οι ενέργειες για δημιουργία ΧΥΤΑ. Έτσι τα στερεά απόβλητα της πόλης της Σπάρτης συνεχίζουν από το έτος 1979 και μέχρι τη συζήτηση της αίτησης να απορρίπτονται στον επίδικο χώρο. Κατόπιν των ανωτέρω, πιθανολογείται ότι ο πρώτος των καθ’ ων λειτουργεί παράνομα τον επίδικο χώρο ως ΧΑΔΑ. Ο χώρος αυτός βρίσκεται σε υψόμετρο 450 μέτρων, δηλαδή ψηλότερα από την πόλη της Σπάρτης και σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από αυτήν, καθώς και από τα γειτονικά Δ.Δ. Αφυσσού και Κλαδά, από τον οικισμό Κοκκινόραχη και από το χωριό Χρύσαφα. Επίσης βρίσκεται ακριβώς δίπλα από το ρέμα του Κάναλη, το οποίο οδηγεί στο ποτάμι της Κελεφίνας, που με τη σειρά του οδηγεί στον Ευρώτα. Όλα αυτά τα έτη τα απόβλητα πιέζονται και πάνω σ’ αυτά τίθεται χώμα. Έτσι, εξαιτίας και της θέσης του, η περιβαλλοντική επιβάρυνση που δημιουργεί Ο ΧΑΔΑ και οι συνέπειες αυτής, τόσο στο περιβάλλον όσο και στους κατοίκους της περιοχής, είναι ιδιαίτερα μεγάλες και μάλιστα μπορούν ως ένα βαθμό να βλάψουν ολόκληρη την κοιλάδα της Σπάρτης και κατ’ επέκταση μεγάλο μέρος της λεκάνης απορροής του Ευρώτα. Επιπλέον, λόγω της μακρόχρονης λειτουργίας του ΧΑΔΑ, δεν υπάρχει πλέον άλλος χώρος για να θαφτούν τα απορρίμματα που συνεχίζουν να εναποτίθενται σ’ αυτόν, καθώς έχουν ήδη εναποτεθεί απορρίμματα 1.000.000 κυβικών μέτρων περίπου. Έτσι, κάθε προσπάθεια εκσκαφής για το θάψιμο των απορριμμάτων οδηγεί σε ανασκαφή παλαιότερων απορριμμάτων που βρίσκονται σε προχωρημένη αποσύνθεση. Αυτός ο απόλυτος κορεσμός του ΧΑΔΑ, σε συνδυασμό με την παντελή απουσία έργων διαχείρισης του παραγόμενου βιοαερίου, αλλά και το γεγονός ότι 50% περίπου των απορριμμάτων είναι οργανικά κατάλοιπα (και επομένως έχουν υψηλή πιθανότητα αυτανάφλεξης), έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση ανεξέλεγκτων πυρκαγιών στο χώρο του ΧΑΔΑ που πολλές φορές συντηρούνται επί μεγάλο χρονικό διάστημα. Μ’ αυτό τον τρόπο εκλύονται στην ατμόσφαιρα και στην επιφάνεια του εδάφους διοξίνες και άλλοι επικίνδυνοι αέριοι ρύποι. Οι διοξίνες είναι χημικές ουσίες, εξαιρετικά ύποπτες για καρκινογενέσεις, ιδιαίτερα τοξικές και ανθεκτικές στη βιολογική αποσύνθεση. Η δράση τους είναι αθροιστική και οι βλάβες που προκαλούν εμφανίζονται μετά από χρόνια. Έτσι, δημιουργείται άμεσος κίνδυνος για την υγεία των κατοίκων και ταυτόχρονα, με τη μόλυνση του εδάφους που προκαλείται από τις διοξίνες, υποθηκεύεται και η μελλοντική τους υγεία. Περαιτέρω, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΧΑΔΑ λειτουργεί σε θέση όπου ο πυθμένας του χώρου εναπόθεσης των απορριμμάτων δεν έχει στεγανοποιηθεί κατάλληλα ώστε οι βλαβερές χημικές ουσίες που εκλύονται από την αποσύνθεση των απορριμμάτων (πλαστικών , οργανικών, μπαταριών κ.λ.π.) να μην μπορούν να κατεισδύσουν μέσω του νερού των βροχών στον υδροφόρο ορίζοντα. Έτσι η μόλυνση του υπόγειο υδροφόρου ορίζοντα είναι γεγονός από το 1996, οπότε απαγορεύτηκε στους κατοίκους του Δ.Δ. Αφυσσού η ύδρευσή τους από γεώτρηση στην περιοχή «Κούκουρα» αλλά και τις πηγές του Βόθωνα και υποχρεώθηκαν να παίρνουν πόσιμο νερό από την πόλη της Σπάρτης. Επίσης λόγω της αδυναμίας πλέον θαψίματος των απορριμμάτων και διαχείρισης των παραγόμενων στραγγισμάτων, οι διάφορες επικίνδυνες ουσίες μεταφέρονται με το νερό της βροχής και στα γειτονικά επιφανειακά ύδατα του ρέματος του Κάναλη και μέσω αυτού στο ποτάμι της Κελεφίνας, παραπόταμου του Ευρώτα, που χρησιμοποιείται από τους κατοίκους της περιοχής για το πότισμα των χωριανών τους. Ακόμη οικόσιτα ζώα βόσκουν στις ίδιες περιοχές και καταναλώνουν πιθανώς μολυσμένα ύδατα ή φυτά, μεταφέροντας έτσι στην τροφική αλυσίδα τις επικίνδυνες ουσίες με το κρέας, το γάλα και τα αυγά τους. Από όλα τα παραπάνω είναι προφανές ότι πλήττεται το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και δημιουργείται πληθώρα κινδύνων όπως: Μόλυνση των ανθρώπων που ασχολούνται με καλλιέργειες, μόλυνση των παιδιών που παίζουν στη φύση και έρχονται σε συχνότερη επαφή με το έδαφος από τους μεγαλύτερους, μόλυνση ολόκληρης της διατροφικής αλυσίδας και μόλυνση του εισπνεόμενου αέρα, ειδικά όταν στην περιοχή επικρατεί μεγάλη υγρασία. Όμως οι καθ’ ων, παρότι το πρόβλημα έχει αναδειχθεί από πολλών ετών και παρά τις συνεχείς και έντονες διαμαρτυρίες των περιοίκων αλλά και των πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής, δεν έχουν καταφέρει ακόμα να δώσουν λύση στην υπάρχουσα κατάσταση. Από την παράνομη αυτή συμπεριφορά των καθ’ ων, η οποία δημιουργεί σοβαρή και διαρκή ρύπανση του περιβάλλοντος πλήττονται στο δικαίωμα της προσωπικότητάς τους και οι αιτούντες, οι οποίοι είναι κάτοικοι της γύρω περιοχής και είναι αναγκασμένοι να υφίστανται τη δυσάρεστη αλλά και απειλητική για την υγεία τους κατάσταση, που έχει δημιουργηθεί. Πρέπει επομένως να γίνει δεκτή η αίτηση ως βάσιμη και κατ’ ουσίαν και να ληφθούν τα κατάλληλα ασφαλιστικά μέτρα για την προσωρινή προστασία του πληττόμενου δικαιώματος των αιτούντων. Τα κατάλληλα ασφαλιστικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν (άρθρο 692 παρ. 1 ΚΠολΔ), προκειμένου να αντιμετωπιστεί η παράνομη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, όπως προηγουμένως εκτέθηκε, χωρίς να επέρχεται πλήρης ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώματος (άρθρο 692 παρ. 4 ΚΠολΔ), είναι η απαγόρευση στον πρώτο καθ’ ου Δήμο από την πάροδο εξήντα (60) ημερών από τότε που θα του κοινοποιηθεί νόμιμα η απόφαση αυτή και μέχρι τη νόμιμη έναρξη λειτουργίας Χώρου Υγειονομικής Ταφής των Αποβλήτων του να λειτουργεί ως Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης των Αποβλήτων του (ΧΑΔΑ) τον επίδικο χώρο, με απειλή χρηματικής ποινής εναντίον των πρώτων, τρίτου και τετάρτου των καθ’ ων (απορριπτομένου ως ουσία αβάσιμου του μέτρου περί προσωπικής κράτησης των δευτέρου και τρίτου των καθ’ ων, διότι, κατά την κρίση του Δικαστηρίου τούτου, κρίνεται ως απολύτως επαρκές προς εξαναγκασμό το μέσο της χρηματικής ποινής). Η απαγόρευση της εναπόθεσης στο χώρο του ΧΑΔΑ της λυματολάσπης που παράγεται από το βιολογικό καθαρισμό Σπάρτης και η υποχρέωση κατάσβεσης της πυρκαγιάς που είχε ξεσπάσει στο ΧΑΔΑ το Δεκέμβριο 2008 είναι άνευ αντικειμένου, καθόσον αφενός μέν η εναπόθεση της λυματολάσπης στο ΧΑΔΑ έχει σταματήσει από τις 31-12-2008, αφετέρου δε η πυρκαγιά έχει ήδη πλήρως κατασβηστεί. Τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφιστούν μεταξύ των διαδίκων, λόγω της συνδρομής των όρων του άρθρου 179 ΚΠολΔ.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
Δικάζει κατ’ αντιμωλίαν των διαδίκων.
Συνεκδικάζει την αίτηση και την πρόσθετη υπέρ των καθ’ ων παρέμβαση.
Απορρίπτει ό,τι κρίθηκε απορριπτέο στο σκεπτικό.
Δέχεται την αίτηση.
Απαγορεύει προσωρινά στον πρώτο των καθ’ ων από την πάροδο εξήντα (60) ημερών από τότε που θα του κοινοποιηθεί νόμιμα η απόφαση αυτή και μέχρι τη νόμιμη έναρξη λειτουργίας Χώρου Υγειονομικής ταφής των Αποβλήτων του να λειτουργεί ως Χώρο Ανεξέλεγκτης Διάθεσης των Αποβλήτων του (ΧΑΔΑ) το χώρο που χρησιμοποιεί σήμερα και βρίσκεται στη θέση «ΠΡΟΒΑΤΟΜΑΝΔΡΑ» του Δημοτικού Διαμερίσματος Αφυσσού του Δήμου Σπαρτιατών και συγκεκριμένα να εναποθέτει, επιχωματώνει και αποτεφρώνει τα απόβλητα αυτά.
Απειλεί κατά των πρώτου, τρίτου και τέταρτου των καθ’ ων χρηματική ποινή ποσού τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ υπέρ των αιτούντων για κάθε μελλοντική παράβαση της αμέσως ανωτέρω διάταξης της απόφασης.
Συμψηφίζει τα δικαστικά έξοδα μεταξύ των διαδίκων.
Κρίθηκε………κλπ …
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου