ΠΑΛΑΙΟΜΟΝΑΣΤΗΡΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΤΑ
‘’Τόπος με μεγαλείο φυσικού κάλλους το οποίο υπενθυμίζει τις ανάγκες των ανθρώπων για να αντλούν θεϊκά μηνύματα από την φύση και την εκκλησιαστική παράδοση και ιστορία μας…’’’
Την Τετάρτη το πρωί στις 24 Ιουνίου 2009, τελέσθηκε σε κλίμα κατάνυξης, θεία λειτουργία για τον εορτασμό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στο Παλαιομονάστηρο των Αγίων Τεσσαράκοντα. Ναι υπάρχει και Παλαιομονάστηρο στους Αγίους Τεσσαράκοντα.
Πρωί – πρωί λοιπόν γύρω στις 6:00 πμ ο Αρχιμανδρίτης Εφραίμ ηγούμενος της Μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα Σπάρτης, οι ιερομόναχοί της και λίγοι πιστοί, ξεκίνησαν για το Παλαιομονάστηρο των Αγίων Τεσσαράκοντα - που βρίσκεται πίσω από την σημερινή Μονή - βαθειά ριζωμένο και καλά κρυμένο στην χαράδρα του Σωφρονίου απ’ όπου διέρχεται ο ομώνυμος χείμαρρος ή ο Γοργύλας κατ’ άλλους.
Κατεβαίνοντας προς τη χαράδρα, πιάσαμε το μονοπάτι και φθάσαμε στον Σωφρόνη. Αφού τον διασχίσαμε, αρχίσαμε από την αριστερή όχθη του μικρού ποταμού που ακόμα τρέχουν τα γάργαρα νερά του από το ‘’Τζιτζινιώτικο ρέμα’’, να ανεβαίνουμε προς το Παλαιομονάστηρο. Η διαδρομή είναι υπέροχη, μοναδική. Ακόμα και ο ‘‘πιο ευφάνταστος και προικισμένος καλλιτέχνης της γης θα αδυνατούσε να συλλάβει την κατασκευή αυτού του φαντασμαγορικού μικροκόσμου’’. Μέσα σε μια πανδαισία τεράστιων πλατανιών ριζωμένα για αιώνες στη κοίτη και παραπλέυρως του Σωφρόνη, μέσα σε απαράμμιλους φυσικούς σχηματισμούς, μέσα σε μια θεϊκή γαλήνη και ηρεμία ψυχής περπατάμε. Σηκώνοντας τα μάτια σου αντικρίζεις τα κάθετα βράχια της χαράδρας και τους σπηλαιώδεις σχηματισμούς της. Μέσα σ’ αυτές τις σπηλιές ή τις ‘’οπές της γης’’ έζησαν για πολλούς αιώνες άνθρωποι ‘’υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ων ουκ ην άξιος ο κόσμος’’. Το χώμα που πατάμε είναι ιερό, ποτισμένο από τον ιδρώτα, το αίμα, τα δάκρυα αυτών των ανθρώπων. Οι Αρχαίοι Πατέρες της Μονής είναι κοντά μας, μας ακολουθούν και μας δείχνουν το δρόμο προς το Παλαιομονάστηρο. Ο άγιος ηγούμενος, οι ιερομόναχοι και οι ολιγοστοί πιστοί κρατώντας τα απαραίτητα σκεύη, υλικά και πράγματα για την θεία λειτουργία, ανεβαίνουν ήσυχα το μονοπάτι. Σε 15 λεπτά φθάσαμε στο Παλαιομονάστηρο. Τα εναπομείναντα κτίσματα που υπάρχουν με τα τεράστια τόξα από τον σπηλαιώδη μοναδικά αγιογραφημένο ναό που μάλλον θα κατέληγαν λίγο πριν την κοίτη του ποταμού, είναι εντυπωσιακά. Το Παλαιομονάστηρο θα έπρεπε να είναι κτίσμα μοναδικό. .Με απορία ερωτώ τους άγιους πατέρες της Μονής που ετοίμαζαν με ευλάβεια τα πράγματα για να αρχίσει η θεία λειτουργία:
Γιατί όλα αυτά τα μοναδικά μνημεία δεμένα μες το στο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς τοπίο, παραμένουν στον χρόνο χωρίς καμιά φροντίδα από τις αρμόδιες υπηρεσίες; Πρόκειται να γίνει κάτι απ’ αυτές; Έχει δρομολογηθεί κάτι;
Η απάντηση ευνόητη: ‘’δυστυχώς τίποτα’’.
Θυμός και αγανάκτηση με διαπερνά. Αρχίζει και ξεδιπλώνεται μες τη σκέψη μπροστά μου όλη η περιοχή σαν φωτογραφία…. Από τον παλιό Αϊ Γιώργη στη θέση Τσάκωνα (ίσως εκεί ήταν η θέση του Πυθαέως Απόλλωνα), τον αρχαίο ναό του Μεσσαπέως Διός (με τα μοναδικά ευρήματα που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), το αίσχος του σκουπιδοτοπου, τα σενάρια του δεματοποιητή, την βυζαντινή κρήνη, το βυζαντινό πηγάδι, τα παρεκκλήσια της Μονής, την ίδια την Μονή, την χαράδρα του Σωφρόνη με το Παλαιομονάστηριο, τον Αϊ Γιάννη τον Πρόδρομο και τα ασκηταριά του , το Καταφύγι (όπου λειτουργούσε το Κρυφό Σχολιό…) ως και τον Άγιο Νικόλα εκκλησάκι πάνω από το καταφύγι του 11ου αιώνα, - δίπλα τα νταμάρια…
Αναρωτιέμαι είναι δυνατόν ο φυσικός και πολιτισμικός πλούτος αυτής της περιοχής να μην έχει αναδειχθεί; Να μην αποτελεί μια μικρή ενναλλακτική διαδρομή για τους επισκέπτες μας, για τους μαθητές των σχολείων για τους κατοίκους… Να μην έχει γίνει καμία προσπάθεια ήπιας διαχείρισης και ανάδειξης;
Όμως όλες αυτές οι σκέψεις τελειώνουν καθώς όλα είναι έτοιμα για την Θεία Λειτουργία. Ο ηγούμενος, οι πατέρες και οι λίγοι πιστοί εισέρχονται στον σπηλαιώδη αγιογραφημένο μικρό ναό. Απόλυτη σιγή ευλάβεια απ’ όλους. Οι αρχαίοι πατέρες που άφησαν τη ζωή τους σ’ αυτό το χώρο, μαζί μας, μας ακούν. Οι πιστοί, μυημένοι προφανώς στον εορτασμό του ‘’Γενεθλίου του Προδρόμου’’ που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, ψέλνουν ψιθυριστά…Απόλυτη ευλάβεια. ¨
Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας αφού όλοι έλαβαν το αντίδωρο από τον ηγούμενο εξήλθαν από την φανταστική αγιογραφημένη σπηλιά. Μοιράστηκε λουκουμάκι και κουλουράκι από τις παρευρισκόμενες και δροσιστήκαμε όλοι με ένα ποτηράκι νερό.
Με χιλιάδες σκέψεις αφού μαζέψαμε τα πράγματα που είχαμε φέρει για την θεία λειτουργία πήραμε τον δρόμο της επιστροφής.
Μέσα μου ακούγονται τα λόγια του Γέροντα της Μονής του αρχιμανδρίτη Εφραίμ: ‘’Αρχαίοι πατέρες της Παλαιάς μας Μονής ας έχουμε την ευχή σας. Αναπαυθείτε ήσυχα σε αυτόν τον απόμερο και άγνωστο τόπο που η Θεία Πρόνοια προόρισε για τα φθαρτά σκηνώματά σας…. Ο Θεός και η ευλογία των σαράντα αγίων μαρτύρων μάρτυρες μαζί σας’’ Και του Χρόνου.
Χρήστος Πλειώτας του Παναγιώτη
Κοινωνιολόγος
‘’Τόπος με μεγαλείο φυσικού κάλλους το οποίο υπενθυμίζει τις ανάγκες των ανθρώπων για να αντλούν θεϊκά μηνύματα από την φύση και την εκκλησιαστική παράδοση και ιστορία μας…’’’
Την Τετάρτη το πρωί στις 24 Ιουνίου 2009, τελέσθηκε σε κλίμα κατάνυξης, θεία λειτουργία για τον εορτασμό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου στο Παλαιομονάστηρο των Αγίων Τεσσαράκοντα. Ναι υπάρχει και Παλαιομονάστηρο στους Αγίους Τεσσαράκοντα.
Πρωί – πρωί λοιπόν γύρω στις 6:00 πμ ο Αρχιμανδρίτης Εφραίμ ηγούμενος της Μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα Σπάρτης, οι ιερομόναχοί της και λίγοι πιστοί, ξεκίνησαν για το Παλαιομονάστηρο των Αγίων Τεσσαράκοντα - που βρίσκεται πίσω από την σημερινή Μονή - βαθειά ριζωμένο και καλά κρυμένο στην χαράδρα του Σωφρονίου απ’ όπου διέρχεται ο ομώνυμος χείμαρρος ή ο Γοργύλας κατ’ άλλους.
Κατεβαίνοντας προς τη χαράδρα, πιάσαμε το μονοπάτι και φθάσαμε στον Σωφρόνη. Αφού τον διασχίσαμε, αρχίσαμε από την αριστερή όχθη του μικρού ποταμού που ακόμα τρέχουν τα γάργαρα νερά του από το ‘’Τζιτζινιώτικο ρέμα’’, να ανεβαίνουμε προς το Παλαιομονάστηρο. Η διαδρομή είναι υπέροχη, μοναδική. Ακόμα και ο ‘‘πιο ευφάνταστος και προικισμένος καλλιτέχνης της γης θα αδυνατούσε να συλλάβει την κατασκευή αυτού του φαντασμαγορικού μικροκόσμου’’. Μέσα σε μια πανδαισία τεράστιων πλατανιών ριζωμένα για αιώνες στη κοίτη και παραπλέυρως του Σωφρόνη, μέσα σε απαράμμιλους φυσικούς σχηματισμούς, μέσα σε μια θεϊκή γαλήνη και ηρεμία ψυχής περπατάμε. Σηκώνοντας τα μάτια σου αντικρίζεις τα κάθετα βράχια της χαράδρας και τους σπηλαιώδεις σχηματισμούς της. Μέσα σ’ αυτές τις σπηλιές ή τις ‘’οπές της γης’’ έζησαν για πολλούς αιώνες άνθρωποι ‘’υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ων ουκ ην άξιος ο κόσμος’’. Το χώμα που πατάμε είναι ιερό, ποτισμένο από τον ιδρώτα, το αίμα, τα δάκρυα αυτών των ανθρώπων. Οι Αρχαίοι Πατέρες της Μονής είναι κοντά μας, μας ακολουθούν και μας δείχνουν το δρόμο προς το Παλαιομονάστηρο. Ο άγιος ηγούμενος, οι ιερομόναχοι και οι ολιγοστοί πιστοί κρατώντας τα απαραίτητα σκεύη, υλικά και πράγματα για την θεία λειτουργία, ανεβαίνουν ήσυχα το μονοπάτι. Σε 15 λεπτά φθάσαμε στο Παλαιομονάστηρο. Τα εναπομείναντα κτίσματα που υπάρχουν με τα τεράστια τόξα από τον σπηλαιώδη μοναδικά αγιογραφημένο ναό που μάλλον θα κατέληγαν λίγο πριν την κοίτη του ποταμού, είναι εντυπωσιακά. Το Παλαιομονάστηρο θα έπρεπε να είναι κτίσμα μοναδικό. .Με απορία ερωτώ τους άγιους πατέρες της Μονής που ετοίμαζαν με ευλάβεια τα πράγματα για να αρχίσει η θεία λειτουργία:
Γιατί όλα αυτά τα μοναδικά μνημεία δεμένα μες το στο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς τοπίο, παραμένουν στον χρόνο χωρίς καμιά φροντίδα από τις αρμόδιες υπηρεσίες; Πρόκειται να γίνει κάτι απ’ αυτές; Έχει δρομολογηθεί κάτι;
Η απάντηση ευνόητη: ‘’δυστυχώς τίποτα’’.
Θυμός και αγανάκτηση με διαπερνά. Αρχίζει και ξεδιπλώνεται μες τη σκέψη μπροστά μου όλη η περιοχή σαν φωτογραφία…. Από τον παλιό Αϊ Γιώργη στη θέση Τσάκωνα (ίσως εκεί ήταν η θέση του Πυθαέως Απόλλωνα), τον αρχαίο ναό του Μεσσαπέως Διός (με τα μοναδικά ευρήματα που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), το αίσχος του σκουπιδοτοπου, τα σενάρια του δεματοποιητή, την βυζαντινή κρήνη, το βυζαντινό πηγάδι, τα παρεκκλήσια της Μονής, την ίδια την Μονή, την χαράδρα του Σωφρόνη με το Παλαιομονάστηριο, τον Αϊ Γιάννη τον Πρόδρομο και τα ασκηταριά του , το Καταφύγι (όπου λειτουργούσε το Κρυφό Σχολιό…) ως και τον Άγιο Νικόλα εκκλησάκι πάνω από το καταφύγι του 11ου αιώνα, - δίπλα τα νταμάρια…
Αναρωτιέμαι είναι δυνατόν ο φυσικός και πολιτισμικός πλούτος αυτής της περιοχής να μην έχει αναδειχθεί; Να μην αποτελεί μια μικρή ενναλλακτική διαδρομή για τους επισκέπτες μας, για τους μαθητές των σχολείων για τους κατοίκους… Να μην έχει γίνει καμία προσπάθεια ήπιας διαχείρισης και ανάδειξης;
Όμως όλες αυτές οι σκέψεις τελειώνουν καθώς όλα είναι έτοιμα για την Θεία Λειτουργία. Ο ηγούμενος, οι πατέρες και οι λίγοι πιστοί εισέρχονται στον σπηλαιώδη αγιογραφημένο μικρό ναό. Απόλυτη σιγή ευλάβεια απ’ όλους. Οι αρχαίοι πατέρες που άφησαν τη ζωή τους σ’ αυτό το χώρο, μαζί μας, μας ακούν. Οι πιστοί, μυημένοι προφανώς στον εορτασμό του ‘’Γενεθλίου του Προδρόμου’’ που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο, ψέλνουν ψιθυριστά…Απόλυτη ευλάβεια. ¨
Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας αφού όλοι έλαβαν το αντίδωρο από τον ηγούμενο εξήλθαν από την φανταστική αγιογραφημένη σπηλιά. Μοιράστηκε λουκουμάκι και κουλουράκι από τις παρευρισκόμενες και δροσιστήκαμε όλοι με ένα ποτηράκι νερό.
Με χιλιάδες σκέψεις αφού μαζέψαμε τα πράγματα που είχαμε φέρει για την θεία λειτουργία πήραμε τον δρόμο της επιστροφής.
Μέσα μου ακούγονται τα λόγια του Γέροντα της Μονής του αρχιμανδρίτη Εφραίμ: ‘’Αρχαίοι πατέρες της Παλαιάς μας Μονής ας έχουμε την ευχή σας. Αναπαυθείτε ήσυχα σε αυτόν τον απόμερο και άγνωστο τόπο που η Θεία Πρόνοια προόρισε για τα φθαρτά σκηνώματά σας…. Ο Θεός και η ευλογία των σαράντα αγίων μαρτύρων μάρτυρες μαζί σας’’ Και του Χρόνου.
Χρήστος Πλειώτας του Παναγιώτη
Κοινωνιολόγος
